Fusie met Hilversum

De discussie over  de “bestuurskracht” van de gemeente Wijdmeren begon al in de zomer van 2014 met het rapport van de zogenaamde ‘verkenners’ van de provincie Noord  Holland. In 2 raadsconferenties  heeft een meerderheid van onze  Raad, waaronder de toenmalige coalitiepartijen CDA, PvdA/Groen Links en VVD, ingestemd met een zienswijze waarbij de gemeente Wijdemeren als klein en kwetsbaar wordt beschouwd,  onvoldoende ambtenaren heeft en, nu ik citeer letterlijk ”Een mogelijke fusie tussen Hilversum, Weesp en Wijdemeren op middellange termijn plaats zou kunnen vinden per 1-1-2019 of 1-1-2020”.

De afgelopen jaren hebben wij als PvdA Groen Links-fractie deze lijn vastgehouden en op diverse plaatsen en momenten hebben wij onze zorgen uitgesproken over de organisatorische en financiële kwetsbaarheid van onze gemeente Wijdemeren.  Een organisatie waar zo lang zo fors op bezuinigd is, is die nog wel in staat om alle taken adequaat uit te voeren? Dat was onze vrees.

Wij waren derhalve niet verbaasd  door de conclusies van het in opdracht van de provincie opgestelde rapport van Deloitte. Hierin werd aangegeven dat Wijdemeren een gebrek aan bestuurskracht heeft. Een rapport dat door en aantal politieke partijen naar de prullenbak werd verwezen. Maar niet door ons.

Vervolgens heeft ons eigen rapport uit 2017, opgesteld door Rijnconsult , aangegeven dat de basis van onze organisatie niet op orde is. Hier hebben we raadsbreed  800.000 euro voor ter beschikking gesteld. En recent is becijferd wat we ongeveer nodig hebben om  als gemeente weer echt toekomstbestendig te worden. Bijna 20 fte zouden er bij moeten komen. De hoeveelheid fte. die de afgelopen 8 jaar zijn wegbezuinigd. Ze komen als een boemerang weer bij ons terug.

Wie nu nog durft te beweren dat Wijdemeren geen bestuurskracht probleem heeft is een waarlijk ras-optimist. Natuurlijk is die onvoldoende bestuurskracht  geen leuke conclusie. Niet in het minst voor al onze ambtenaren die heel hard werken om onze  gemeente draaiende te houden.  En ook niet voor onze inwoners, ondernemingen  en verenigingen. Want we zullen iets moeten doen. De dienstverlening door de gemeente moet immers, nu en in de toekomst, goed en betaal baar zijn. Want daar voldoen we nu niet altijd aan.

Hoe nu verder?

De vraag hoe nu verder met Wijdemeren is niet los te zien van “hoe nu verder met de regio Gooi en Vechtstreek ?” Dat is een Siamese tweeling.

We werken  als gemeenten momenteel onvoldoende  regionaal samen en zijn dus geen partij voor steden als Amsterdam, Utrecht en Almere op grote vraagstukken als verkeer, openbaar vervoer,  werkgelegenheid en duurzaamheid. Deloitte zei  het  heel  duidelijk:  te veel spelers in de regio, te weinig teamgeest, en dus verliezen we veel wedstrijden.

De bestuurlijke drukte in onze regio is groot. Willen we als regio in de regionale en landelijke politiek wel wat gaan voorstellen (en dat willen wij als fractie PvdA/Groen Links graag) dan zal die drukte fors moeten afnemen. Dat gaat naar onze mening niet structureel  lukken  als 7 gemeenten nog intensiever met elkaar gaan samenwerken. We werken immers al op heel veel terreinen samen. En dat heeft onze problemen niet opgelost.  Het heeft wel een heleboel discussie opgeleverd over het spreekwoordelijke “democratisch gat” en het “tekenen  bij het kruisje” overleggen.   

De bestuurlijke drukte gaan ook niet verminderen door een ambtelijke fusie met een of meerdere andere gemeenten. Dat hebben we gezien bij de vorming van de BEL-constructie in onze regio. Al die gemeenten zijn nog steeds onderdeel van  de dagelijkse bestuurlijke drukte in de regio. Natuurlijk, het voordeel van een ambtelijke fusie is dat het gebrek aan ambtelijke capaciteit wordt opgevangen binnen een groter organisatorisch geheel  en de kwetsbaarheid dus vermindert. Nadeel is dat de gemeenteraad letterlijk en figuurlijk op afstand van haar ambtenaren komt  te staan. Wij hebben het beeld van onze ambtenaren in Hilversum en ons College en de Raad  in Wijdemeren. Een soort “Jan-zonder-land’, dus.

En een ambtelijke fusie  stelt  hoge eisen aan de ambtenaren.  Het vraagt immers specifieke vaardigheden om meerdere gemeentebesturen te kunnen bedienen en om de verbinding te houden met de lokale (politieke) situatie  van de afzonderlijke  gemeenten.  En welke gemeente wordt ondersteund in het geval van ambtelijke schaarste ? Tenslotte is bekend dat een ambtelijk fusie er vaak  toe leidt dat de macht verschuift van het College van B&W naar de top van de ambtelijke organisatie. Wij achten de nadelen van een  ambtelijke fusie per saldo dan ook groter dan de voordelen.  Het kan dus wat ons betreft alleen een tijdelijke stap zijn, snel gevolgd door een bestuurlijke fusie met diezelfde gemeente.

Het klinkt natuurlijk heel aantrekkelijk , “Wijdemeren moet zelfstandig blijven”.  Die slogan doet het goed in de richting van onze inwoners. Maar met alleen “nee” zeggen kom je er niet. We hebben immers onvoldoende bestuurskracht. 

Wij willen als fractie dan ook graag dat het aantal gemeenten in de regio Gooi en Vechtstreek gaat verminderen. Dat gaat krachtige gemeenten opleveren en zal de bestuurlijke drukte doen verminderen.  Het zullen naar de mening van de  fractie PvdA/Groen Links  gemeente n zijn die toegerust zijn om de huidige en toekomstige taken goed  en betaalbaar uit te voeren en de inwoners goed van dienst te zijn. En dan ligt voor Wijdemeren een bestuurlijke fusie met Hilversum natuurlijk erg voor de hand. Met Hilversum worden we een sterke en stevige gemeente die ook regionaal en landelijk wat in de melk te brokkelen heeft. Met een stevig ambtenarenapparaat, goede wethouders (wat ons betreft ook uit Wijdemeren !) en een gemeenteraad met wat ons betreft ook een behoorlijk aantal mensen uit de “oude” gemeente Wijdemeren.

Maar dan blijft de zeer terechte vraag: wat betekent dat voor onze dorpen en kernen ? Hoe zorgen wij er voor dat ook na een bestuurlijke fusie de betrokkenheid van de burgers  gehandhaafd blijft? Hoe borgen wij de authenticiteit  en de kracht van die dorpen en kernen? Derhalve hebben wij een aantal kernwaarden geformuleerd  die wij in de onderhandelingen met Hilversum willen behouden.

Onze dorpen zijn overigens niet veranderd sinds de fusie tot Wijdemeren in 2002 en wij zien niet in waarom dat nu wel het geval zou zijn. Een mooie uitspraak “bij een fusie verdwijnt wel de gemeente , maar niet de gemeenschap”. En wij zien 1 grote stad in onze regio Gooi- en Vechtstrek als einddoel.

Wat is het toch jammer dat dit dossier zo gepolitiseerd  Er is niets PvdA/Groen Links aan  een discussie over bestuurskracht .  Er is geen landelijk standpunt over hoe onze beide  partijen hiermee zouden moeten omgaan.  Het was voor ons veel gemakkelijker geweest om te blijven roepen: Wijdemeren moet zelfstandig blijven.

Maar onze insteek komt voort uit bezorgdheid:  bezorgdheid over de wijze waarop onze zeer gewaardeerde ambtenaren hun werk kunnen doen. En bezorgdheid  over de kwaliteit en de kosten van de dienstverlening aan onze inwoners. 

En nu, anno 2021, zien wij nog steeds een gemeente die grote moeite heeft al haar taken op een kwalitatief en kwantitatief goede manier uit te voeren. En dan komt er nog een heel belangrijke, grote nieuwe taak bij: De invoering van de Omgevingswet per 1 januari 2022.